Το παρόν άρθρο, αποτελεί διασκευασμένο απόσπασμα της ευρύτερης – υπό συγγραφή- εργασίας με τίτλο: Στοιχεία Εκκλησιαστικής Μουσικής στο έργο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, του δασκάλου εκκλησιαστικής μουσικής του Σχολείου Ψαλτικής, Παναγιώτη Κοσμόπουλου. Σύντμησή του εκφωνήθηκε στην ημερίδα Λειτουργικής της Εστίας Πατερικών Μελετών, με τίτλο «Στόν ἀπόηχο τῆς λειτουργικῆς ἀναγέννησης: ἀναταράξεις στή Θεία Λατρεία» που πραγματοποιήθηκε στο Πολεμικό Μουσείο στις 11 Ιουνίου 2023 .
Το άρθρο καταπιάνεται με το θέμα των λειτουργικών στοιχείων που περιλαμβάνονται στο έργο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Η ανάπτυξη του θέματος στηρίζεται σε τρείς επιμέρους άξονες. Αρχικά, γίνεται λόγος για την ζωή και τις λειτουργικές καταβολές του Παπαδιαμάντη, οι οποίες καθιστούν τον ίδιο και τον λόγο του, άξιο προσοχής στα ζήτημα λειτουργικής ζωής της Εκκλησίας. Στην συνέχεια, αναφέρονται ενδεικτικά ορισμένες από τις λειτουργικές πρακτικές που διασώζει το διηγηματικό του έργο, αλλά και αρκετές από τις θέσεις του πάνω στα ζητήματα αυτά οι οποίες εκτίθενται στο αρθρογραφικό του έργο. Τα παραπάνω, διανθίζονται με μαρτυρίες σύγχρονών του μελετητών και συγγραφέων, ενισχύοντας την εγκυρότητά τους στον επιστημονικό έλεγχο. Το τέλος της εισήγησης, θέτει το πλαίσιο μέσα στο οποίο το λειτουργικό ήθος και οι αναφορές του συγγραφέα μπορούν να αξιοποιηθούν στην σημερινή λατρευτική πράξη.
