Γράφει ο Γεώργιος Παπαδόπουλος, ο μεγάλος μουσικολόγος και ιστορικός της εκκλησιαστικής μουσικής, στην έκθεσή του προς τα μέλη του εν Κωνσταντινουπόλει Εκκλησιαστικού Μουσικού Συλλόγου, με αφορμή τη διεξαγωγή του πρώτου μουσικού διαγωνισμού το 1900: «… αὑτὸς οὗτος (ο Σύλλογος) ἔλθῃ νὰ ἱδρύσῃ Μουσικά Διαγωνίσματα, παραθηγόμενος ὑπὸ τῆς φιλοτιμίας ἵνα διά τινος κινητηρίου ἀφορμῆς προτρέψῃ τοὺς παρ’ἡμῖν μουσικοὺς πρὸς ἀνάδειξιν τοῦ μουσικοῦ αὑτῶν ταλάντου. Πρῶτον δὲ Διαγώνισμα ὁ Σύλλογος ὥρισε τὴν μελοποίησιν ὕμνου εἰς τὸν πάτρωνα καὶ προστάτην τοῦ Συλλόγου ἄγιον Ἰωάννην τὸν Δαμασκηνὸν […]. Εἰς τὸν ἀγῶνα ἐκλήθησαν πάντες οἱ δυνάμενοι μουσικοί· ἐκλήθησαν δὲ οὗτοι νὰ μελοποιήσωσι τὸν ὕμνον ἐπὶ τῇ βάσει τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἡμῶν μουσικῆς καὶ διὰ τῆς παρ’ὑμῖν ἐν χρήσει παρασημαντικῆς, ἐπιδιώκοντες ὕφος ἀρχαϊκὸν καὶ ὅσον ἔνεστι χρονικῶς ἐγγύτερον τῇ ἐποχῇ τοῦ ὑμνηθησομένου θείου Πατρὸς τῆς Ἐκκλησίας».
Ακόμα, στο Κεφάλαιον 8, Άρθρον 95 του νέου Κανονισμού του εν Κωνσταντινουπόλει Εκκλησιαστικού Μουσικού Συλλόγου (1902): «Ἡ ἐπὶ τῶν διαγωνισμάτων ἐπιτροπή, πρὸς καλλιέργειαν τῆς ἐθνικῆς ἡμῶν μουσικῆς καὶ ἐξακρίβωσιν τῆς ἱστορίας αὐτῆς, τίθησι διαγωνίσματα γραπτά, χορηγούντων πρὸς τοῦτο φιλομούσων ἀνδρῶν…»
Το «Σχολείον Ψαλτικής», προκειμένου να συμβάλλει στην εξέλιξη της μουσικής δημιουργίας στον τομέα της εκκλησιαστικής μουσικής και να δώσει την ευκαιρία σε παλαιότερους αλλά και νέους μελοποιούς να αναδείξουν την τέχνη και το ταλέντο τους αλλά και να δοκιμάσουν τις γνώσεις και τις δυνατότητές τους, επανέφερε το θεσμό των Διαγωνισμάτων καθιερώνοντας τους Διαγωνισμούς Μελοποιίας. Οι συνθέσεις κρίνονται με βάση συγκεκριμένα κριτήρια από ειδική επιτροπή αποτελούμενη από διακεκριμένους για τις συνθετικές και εκτελεστικές τους ικανότητες ιεροψάλτες και βραβεύονται οι τρεις καλύτερες με χρηματικό έπαθλο.
Μέχρι τώρα έχουν πραγματοποιηθεί τρεις Διαγωνισμοί (2010, 2013 και 2016).